miércoles, 29 de febrero de 2012

Aprendiendo con el Grupo Condemayta de Acomayo



Muyun-muyunas purishiani, Challwaschallay
manañam tariykiñachu, Challwaschallay
Astawansi yuyarini, Challwaschallay
sutiykita yuyarispa, Challwaschallay

Kutirimuy, vueltarimuy, Challwaschallay
Killa qhawareq tumpallapis, Challwaschallay
Pispischayki suyashiayki, Challwaschallay
munasqaiki mask'ashiayki, Challwaschallay

Gusturaqchus purishanki
gusturaqchus purishanki,
Mayun-mayunta purichiwaspa
Loma-lomanta purichiwaspa



Cantando se aprende: Los Kjarkas




Munasquechay
tuta punchay maskakunay
tarispa suscucunay warmisitay

Munasquechay
tuta punchay maskakunay
tarispa suscucunay warmisitay

Qanraykullay ña karin viday
sonqo kullay sipasitay
qanraykullay ña karin viday
sonqo kullay sipasitay

Mi buen amor,
mi herida de amor, mi verdad,
mi credo, razón de vivir,
mi lluvia de abril.

Mi buen amor,
mi herida de amor, mi verdad,
mi credo, razón de vivir,
mi lluvia de abril.

Gracias a ti, mi triste vivir
pudo cambiar en un jardín.

Gracias a ti, mi triste vivir
pudo cambiar en un jardín

Para los que prefieren uno de los clasicos de los Kjarkas.

Aprendamos cantando


Una de las mejores formas de aprender un nuevo idioma es cantando, memorizen las letras y acompañen la canción.

Allillanchu, Barbi!
Alllilanmi, Ken!
Tusuyta munankichu?
Arí, Ken!
Hakuchis!

Barbi wawacha, qanwan kapuni…
Plasticoqa allillanmi!
Ñaqch’aqniy kanki, kusisqa kashani.
Umaykimanta, colorta lloqsishan.
Hamuy, Barbi, tusuykusun.

Barbi wawacha, qanwan kapuni…
Plasticoqa allillanmi!
Ñaqch’aqniy kanki, kusisqa kashani.
Umaykimanta, colorta lloqsishan.
Hamuy, Barbi, tusuykusun.

Choqloqhinapuni chukchaymi, sumaqmi.
Muñecayki kani, p’achachiway.

Muñecaymi kanki, hamuy, tususunchis.
Kaypi, arí, much’away… Ima sumaq!

Llamiway, much’away, nikuway: “Munakuyki”

Barbi wawacha, qanwan kapuni…
Plasticoqa allillanmi!
Ñaqch’aqniy kanki, kusisqa kashani.
Umaykimanta, colorta lloqsishan.

Hamuy, Barbi, tusuykusun (A-a-a-rí)
Hamuy, Barbi, takikusun (wu, o-o)
Hamuy, Barbi, tusuykusun (A-a-a-rí)
Hamuy, Barbi, takikusun (wu, o-o)

Sichus qan munanki, chayqa purichiway.
Sichus qan munanki, chayqa rimachiway.
Hakuchis, Barbicha, chayta ruwasunchis.
LLaqtaypi, hakuchis, kusisunchis.

Llamiway, much’away, nikuway: “Munakuyki”.
Llamiway, much’away, nikuway: “Munakuyki”.

Hamuy, Barbi, tusuykusun. (A-a-a-rí)
Hamuy, Barbi, takikusun. (wu, o-o)
Hamuy, Barbi, tusuykusun. (A-a-a-rí)
Hamuy, Barbi, takikusun. (wu, o-o)

Barbi wawacha, qanwan kapuni…
Plasticoqa allillanmi!
Ñaqch’aqniy kanki, kusisqa kashani.
Umaykimanta, colorta lloqsishan.

Barbi wawacha, qanwan kapuni…
Plasticoqa allillanmi!
Ñaqch’aqniy kanki, kusisqa kashani.
Umaykimanta, colorta lloqsishan.

Hamuy, Barbi, tusuykusun. (A-a-a-rí)
Hamuy, Barbi, takikusun. (wu, o-o)
Hamuy, Barbi, tusuykusun. (A-a-a-rí)
Hamuy, Barbi, takikusun. (wu, o-o)

Ancha kusisqa kashani qanwan!
Barbicha, kay raymi chayllaraq qallarishan .
Oh, munakuyki, Ken!


Traduccion de las letras por Jorge Alejandro Vargas, pueden encontrar las traduccion al español en la pagina del Grupo Editorial Dragostea

Pronombres

Noqa - Yo
Qan - tu
Pay - el, ella
Noqayku - Nosotros (restrictivo)
Noqanchis - Nosotros (extensivo)
Qankuna - Ustedes, vosotros
Paykuna - Ellos, ellas

Nota: Una de las particularidades del Quechua es que tiene dos formas de decir nosotros, en la forma restrictiva Noqayku, indica al hablante y a su grupo pero excluye a la persona con quien se esta hablando.
En cambio la forma extensiva Noqanchis indica que se esta incluyendo tanto al hablante como al oyente pudiendo o no incluir a mas personas.

Saludos- Napaykuna

Allillanchu?

Allillanmi

lunes, 13 de febrero de 2012

Familia - Hawaykuna

Taytamama: padres
Warmi: esposa
Qusa: esposo
Churi: hijo
Ususi: hija
Kurak, phiwi wawa: el hijo mayor
Chawpi wawa: el hijo de medio
Sullk´a, Chana wawa: el hijo menor
Wayqipanay: mis hermanos (dice el varon)
Ñañaturay: mis hermanos (dice la mujer)
Wayqiy: mi hermano (del varon)
Panay: hermana (del varon)
Turay: mi hermano (dice la mujer)
Ñañay: mi hermana (dice la mujer)
Haway: nieta, nieto
Hatuntayta, awicha: abuelo
Hatunmama, awicha: abuela
Qatay: yerno
Qhachuni: nuera
Qataymasi: concuñadas
Qhachunimasi: concuñados
Sispa wayqi: primo del varon
Sispa ñaña: prima de la mujer